Belgian goes Bananas @ the Boros Bunker

Christian Boros is een steenrijke zakenman en grote kunstverzamelaar die deze voormalige nazibunker heeft gekocht ergens begin jaren 2000. De bunker werd in 1942 door dwangarbeiders gebouwd en werd vervolgens  door het Rode Leger gebruikt om haar krijgsgevangenen in te huizen. Hierna werd het een textielpakhuis en in de jaren vijftig een pakhuis voor exotische vruchten, wat hem de bijnaam Banana Bunker gaf 🙂 De BB werd in de jaren negentig een zeer fameuze technoclub in de geweldige clubscene die Berlijn kende na de val van de muur. Het was gekend als de hardste club in de wereld.

De 5 verdiepingen tellende bunker bevindt zich op een steenworp van de Reichstag . De verbouwingen, door architectenbureau Realarchitectur,  hebben maar liefst 5 jaar geduurd. Er moest dan ook o.a. 750 m3 beton uit gehaald worden. Plafonds werden verwijderd, andere bijgezet. Er werd ook een penthouse bijgebouwd waar de familie Boros nu woont. De rest van de bunker, 5 verdiepingen dus , werd een veilige toevluchtshaven voor moderne kunst. Verre van de oorlogshorror waar het door metersdikke muren en strenge architectuur en zijn geschiedenis constant aan doet herinneren. En iedereen die ooit in de jaren ’80 en ’90 een stap in een club heeft gezet, kan zich zonder enige moeite voorstellen hoe de decadente feestjes er hier hebben uitgezien. Je kan zelfs nog zien waar de dark room was.

Maar dat is allemaal geschiedenis. Nu is het er vredig en schoon. En misschien iets te clean zelfs, maar dat is detailkritiek. In 2008 werd de eerste collectie tentoongesteld aan het publiek. Maar liefst 120 000 mensen kwamen erop af. Op het moment dat ik dit schrijf, oktober 2012 is de hele collectie veranderd en kan men terug, op afspraak weliswaar, de bunker bezichtigen. De penthouse kan je helaas niét bezoeken.

Het is even zoeken naar de ingang van deze kolos maar binnen word je opgewacht door een stel zeer vriendelijke kunstgeschiedenisstudenten. Eén van hen, Vincent, zal ons rondleiden. We hebben recht op een heerlijke koffie en kunnen dan meteen van start.

De collectie bevat werk van de jaren negentig van de vorige week tot heel recente aankopen. Al het werk werd gecreëerd in Berlijn. En dat is waar ze volgens de verzamelaars thuishoren.

Op de benedenverdieping vind je werk van Tomas Saraceno, vorig jaar ook al te gast in het Hamburger Bahnhof Museum. Zijn installatie lijkt op een gigantisch spinnenweb en ziet er op het eerste zicht wat goedkoop uit. Maar, en zeker als je ernaar kijkt vanuit de tweede verdieping, is het mooi, fragiel en stelt het de vraag hoe je een ruimte kan indelen op een niet alledaagse manier. Het is intens poëtisch en ik zou graag wat grotere installaties van hem zien.

Vervolgens val je bijna letterlijk over een werk van de Poolse zeer jonge kunstenares Alicja Kwade waarvan zeker een vijftal installaties te zien zijn, het ene al interessanter dan het andere. Haar perceptie op de werkelijkheid is zeer boeiend. Op het eerste gezicht erg koud. Ee werkt namelijk vaak met koper, neon, glas… Maar ze heeft een heel heldere en originele kijk op de realiteit. Neem nu die ordinaire straatkiezels die ze liet polieren door een diamantslijper. Leuk toch? Het is toch ook eenvoudigweg arbitrair dat de wereld goud heeft gekozen als symbool van rijkdom?

Hetzelfde geldt voor de goudstaven die eigenlijk kolen zijn, omhuld door goudblaadjes.

Heel mooi was het werk van Ai Wei Wei, aangekocht 1 dag voor hij door de Chineze authoriteiten werd aangehouden. Het is een 6 meter hoge boom, gemaakt uit allerhande stukken dood hout en terug aan elkaar gezet. Het ziet er levend uit, maar is dus wel degelijk dood.

Het tegengestelde van de boom van  Michael Sailstorfer. Letterlijk dan: de levende boom hangt en staat niet meer.

Het is het werk dat het meeste indruk op mij heeft gemaakt, want het is zo intriest. Zo levend en zo hard. Er wordt een boom omgehakt en omgekeerd aan een installatie gehangen. Hij draait constant en creëert op de vloer een patroon van blaadjes en boomsappen. Het is tegelijkertijd van immense schoonheid en van enorme pijn. Want hoe je het ook draait of keert: die boom is een levend iets. En hij wordt opgeofferd in naam van de kunst.

Je kan hier “Forest” bekijken, eenzelfde installatie maar dan groter en in de Berlinische Galerie.

Een andere kunstenaar die me wist te ontroeren was de in Vietnam geboren maar in Denemarken opgegroeide Danh Vo. Zijn Last letter of Saint Théophane Vénard to his father before he was decapitated copied by Phung Vo, 1861/2009 is zéér pakkend. Het is brief van een missionaris die in Vietnam werd opgepakt. Hij schrijft nog een brief naar zijn vader, een paar uren voor hij wordt onthoofd. En hij doet dat op zulke serene wijze, dat het je bij je nekvel pakt (no pun intented). Vénard was duidelijk geen veinard *

Een aantal werken lieten me dan weer steenkoud, maar dat is een kwestie van perceptie. En gelukkig maar.

Erg koud maar zeer goed zijn de installaties van het kunstenaarskoppel Awst & Walther die het gebouw zelf gebruikt hebben om hun zegje te doen over de (on)mogelijkheid van communicatie.

Wat opvalt is het grote aantal vrouwelijke kunstenaars, het is een tendens die in de kunst zeer opvallend is en die ik uiteraard alleen maar toejuig.

Voor iemand zoals ik die graag haar (toch wel) conservatieve ideëen over kunst regelmatig wil bijstellen, is dit bezoek echt een aanrader. Je herkent ook erg goed de hand van de verzamelaar in kwestie.

Voor het geval je je afvraagt waarom je nu de hele tentoonstelling lang popcorn ruikt: niet bang zijn, er scheelt heus niks aan je reukvermogen.

Wat?: Sammlung Boros

3000 m2 hedendaagse kunst

Waar?: Hartje Berlijn

Hoe reserveren?: http://www.sammlung-boros.de/besuch.html?L=1.

Doe het snel, want het is heel snel uitverkocht. Boek zeker 2 maand op voorhand! En kom op tijd.

Wat kost dat?: anderhalf uur en 10 euro per persoon.

Wie?: werken van volgende kunstenaars, meestal installaties: Ai Weiwei, Awst & Walther, Dirk Bell, Cosima von Bonin, Marieta Chirulescu, Thea Djordjadze, Olafur Eliasson, Alicja Kwade, Klara Lidén, Florian Meisenberg, Roman Ondák, Stephen G. Rhodes, Thomas Ruff, Michael Sailstorfer, Tomás Saraceno, Thomas Scheibitz, Wolfgang Tillmans, Rirkrit Tiravanija, Danh Vo, Cerith Wyn Evans en Thomas Zipp.

*Veinard: Frans voor gelukzak