Ik ben over het algemeen de goedheid zelve. Een tamme goedzak. Een hoogsensitiefje heel waarschijnlijk. Maar soms ben ik boos. Heel boos. Ik ben ook maar een mens.

Om persoonlijke redenen hebben we ons appartement te koop gezet en zijn we op zoek naar een huurappartement. De verkoop ging van een leien dakje en volgende week hebben we al een afspraak bij de notaris, maar het huren van een appartement is een regelrechte nachtmerrie. En ik wik mijn woorden.

Ik ben een werkloze schrijfster (journaliste, huisvrouw, lezer, manusje van alles, schrappen wat niet past…) zonder inkomen, zelfs zonder werkloosheidsvergoeding. Er komt exact 368 euro per maand op mijn rekening. Dat is het kindergeld.

Ons gezin heeft jarenlang geleefd van de aankoop en verkoop van ons (woon)huis en hier en daar een zomerverhuur of een schnabbel. D. is sinds een aantal jaren officieel artiest en verkocht (en verkoopt) af en toe een schilderij en met dat alles kwamen we rond. Geen vetpot natuurlijk, maar dat is ook niet nodig. We leven redelijk sober in vergelijking met veel van onze werkende vrienden. En we leven rijkelijk in vergelijking met het gros van de wereldbevolking. Begrijp me niet verkeerd, ik tel mijn blessings elke dag! Echt waar.

Dat is de prijs voor de vrijheid.

Photo: (c) Louise Vangilbergen

Een andere prijs die je moet betalen, is dat je hier gewoon geen appartement kan vinden. Berlijn is volledig zot  aan ’t draaien: de stad, gekend om zijn goedkope huizen en  heerlijk luie leven, een stad waar de pintjes goedkoper zijn dan mineraalwater, waar de concertzalen legio zijn, waar er 170 musea zijn en een half miljoen bomen, deze stad is volledig aan ’t veranderen. Vorig jaar zijn er hier naar verluidt zomaar eventjes 40 000 mensen komen wonen. Aangetrokken door de kwaliteit van het leven heel waarschijnlijk. Want jobs zijn er niet echt veel. Er heerst woningnood hoewel er veel leeg staat. Investeerders kopen hele delen van de stad op.  Een ander probleem is dat er veel eigenaars en huurders hun flat verhuren aan toeristen. Eigenaars hebben geld geroken en verhogen genadeloos de huren. Ik heb vrienden die 500 euro betalen voor een 100m2. Maar dat is voorgoed verleden tijd. Vaak worden ze uit hun huis gezet onder het mom van restauratiewerken. Zodat de eigenaars de huur kunnen verhogen. Nu moet je zo’n 1200 euro voor een 100m2 neertellen. Dat is nog niet veel in vergelijking met steden als Parijs of Londen maar in een stad waar een verpleegster vaak maar 1000 euro verdient en de uurlonen vaak niet hoger liggen dan 5 euro/uur moet je redelijk blijven.

Immo Berlijn

Met de koop is het al niet veel beter gesteld. Eén jaar geleden hebben wij een loft gekocht in het voormalige Oost Berlijn. Dat hebben we gekocht met het geld dat we verdiend hadden door de verkoop van ons huis in Zuid Frankrijk. Nu hebben we onze loft te koop gezet. Eén (1) bezoek was er nodig om het te verkopen.

Er is blijkbaar zo’n tekort aan woningen die niét door investeerders worden opgekocht, dat individuele kopers al lang blij zijn dat er iets overblijft. Ik hoop echt dat onze kopers (een Berlijns koppeltje, helemaal in de wolken) hier gelukkig zullen zijn, maar eigenlijk twijfel ik daar niet aan. Ik vind het erg leuk dat ons “thuis” overgaat in een ander “thuis”.

De immobiliënsector boomt en op zich is dat een goeie zaak, een stad is een levend iets, ik doe daar echt niet flauw over en profiteer ook mee van deze trend. Bovendien waren de huur- én koopprijzen in Berlijn echt wel belachelijk laag en konden die wel een opwaartse boost gebruiken. Maar het gaat allemaal veel te snel en alle verhoudingen zijn zoek. Veel Berlijners kunnen het al lang niet meer trekken, en gaan op zoek naar alternatieven. Er zijn nog geen ghetto’s zoals in de Parijse banlieues maar de kans is groot dat die er binnen de kortste keren wél gaan zijn. Het tij kan nog gekeerd worden, maar dan moet er nu worden gereageerd. Dat gebeurt al wel. Zo zijn er bijvoorbeeld in het stadsdeel Pankow strikte regels opgesteld zodat speculatie er erg moeilijk wordt.

Die woningnood betekent natuurlijk ook dat er voor één woning vele kandidaathuurders zijn. Ik heb al zo’n 11 woningen bezocht. Het is een halftijdse job.

Soms zijn ze al verhuurd voor er bezoeken zijn geweest.

Vaak bezoek je die appartementen samen met andere kandidaten, soms krijg je een enkel bezoek en ontvangt de makelaar je persoonlijk. Dat mag ook wel, de makelaar krijgt immers een flinke provisie, meestal zo’n 2 keer de huur + BTW.  Als huurder moet je dus zélf op zoek naar een woning  én moet je bovendien nog een makelaar betalen. In de meeste appartement staat geen inbouwkeuken dus dat moet je ook nog betalen. Als je er dan terug uitgaat, verkoop je die door aan de nieuwe huurder of neem je je keuken terug mee. Goed gezien van de eigenaar: geen kosten voor aankoop en geen risico op brokken. Iedereen wint, behalve de huurder uiteraard. Die is de pineut.

Bovendien moeten én de makelaar, én de Hausverwaltung (een soort Huurraad) én de eigenaar akkoord gaan met je kandidatuur.

Als je een woning wil huren, moet je dus alles op tafel leggen, letterlijk: je persoonlijke financiële situatie, je huisdieren, er wordt zelfs gevraagd of je een muziekinstrument bespeelt. Ik heb over mijn basgitaar en dochter’s drumstel wijselijk gezwegen 🙂

Nu begrijp ik dat je als eigenaar op zeker wil spelen. Ik ben zelf al jaren eigenaar. Huurders worden erg goed wettelijk beschermd. Dus is het erg belangrijk dat je voor de juiste huurders kiest. Maar er zijn grenzen. Het feit dat we geld op de bank hebben staan is voor hen geen garantie. Er moet namelijk maandelijks geld binnenkomen. Mijn Schufa (soort van officieel papier dat laat zien welke leningen je hebt lopen en welke schulden je hebt) is maagdelijk (en dat is blijkbaar uiterst zeldzaam) en onze loft is bijna verkocht . Bovendien staat er genoeg op de bank om de 3 maanden garantie, de 2,5 maand provisie aan de makelaar (!), de kosten voor de nieuwe keuken én 12 maanden huur te betalen. Wat wil een mens nog meer?? Wel, ze willen nog veel meer. Je wordt genadeloos uitgekleed en vernederd. Want het is blijkbaar beter om een baan te hebben, zelfs als je je elke avond genadeloos lazarus zuipt, 2 pakjes St Michel zonder filter per dag rookt, de coke genadeloos door je neusgaten jaagt, je huur al eens vergeet te betalen en het net gerenoveerde appartement in no time naar de verdoemenis helpt, een grote auto voor de deur hebt staan om je vrienden jaloers te maken, zelfs dan zal je nog steeds de voorkeur hebben op iemand als ik.

Iemand die niet in een hokje past. Iemand die creativiteit en vrijheid hoog in het vaandel draagt, die liever studeert en schrijft en leest en aandacht heeft voor anderen. Iemand die thuis is als de kinderen van ’t school komen en die een carrière niet nodig heeft om zijn/haar ego te boosten. Iemand die dus perfect in een zogenaamde creatieve en onconventionele stad past. Of dacht te passen.

Waar moeten al die kunstenaars gaan wonen? De start up mensen? De muzikanten? De schrijvers?

Ik ben boos. Echt boos. Ik weet dat ik de gevolgen van mijn (al dan niet) professionele keuzes moet dragen, maar ik vind dit zo onrespectvol, zo getuigen van kleinburgerlijkheid, zo dwaas en dom en onrechtvaardig…

Hoelang gaat Berlijn zijn reputatie als creatieve hoofdstad nog kunnen waarmaken?

Je kan geen krant of artikel over deze stad openslaan of men citeert er wel ergens “Berlijn is arm maar sexy”, ooit opgetekend uit de mond van Klaus Wowereit, onze ietwat excentrieke burgemeester die stilaan maar zeker zijn pluimen aan het verliezen is. Zijn stad, waar ik zielsveel van ben beginnen houden, is een ruwe diamant. Met de nadruk op ruw. Het is hier ongelooflijk zalig wonen, het vele groen en open spaces zijn geweldig, de mensen over het algemeen vriendelijk en open, op cultureel gebied valt er onwaarschijnlijk veel te beleven,  en –kers op de taart- vegetarisch/vegan eten is hier meer regel dan uitzondering. En zelfs het klimaat valt hardstikke mee, iets wat lekker meegenomen is, want dat had ik al helemaal niet verwacht.

Maar deze situatie moet worden rechtgetrokken, zodat Berlijn Berlijn blijft en niet overgaat in een steriele Europese stad, zoals er tegenwoordig al te veel zijn.

Foto: Nathalie Dewalhens

Meer lezen?

Artikel (Engels) over de immobiliënboom uit Der Spiegel en zeer goeie blogpost van Vincent Kompier over verdwenen Berlijners.